Satavahana Dynasty In Telugu – శాతవాహనుల గురించి అంశాలు తెలంగాణ ప్రాచీన చరిత్ర లో చాలా ముఖ్యమైనది. వివిధ పోటీ పరీక్షల్లో కనీసం 5 నుంచి 6 మార్కులు వచ్చే అవకాశం ఉన్న చాప్టర్. ముఖ్యంగా ఆవిర్భావ విషయాలు, రాజులు & వారు వేయించిన శాసనాలు, వారి రాజకీయ వ్యవస్థ, వారి పరిపాలన పద్దతుల గురించి కచ్చితంగా ప్రశ్నలు రావడం జరుగుతుంది.
తెలంగాణతో పాటు దక్షిణ భారతదేశంలో విశాలమైన సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించిన రాజవంశంగా శాతవాహనులు ఖ్యాతి గడించారు. శాతవాహనులు పాలించిన ప్రాంతం – తెలంగాణ, కర్ణాటక, ఆంధ్రప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర
మనం ఈ ఆర్టికల్ లో శాతవాహనుల చరిత్ర ను గురించి క్లుప్తంగా తెలుసుకుందాం.
శాతవాహన రాజ్యం లో ముఖ్యమైన అంశాలు
- రాజ్య స్థాపన
- ముఖ్య విషయాలు
- శాతవాహనులు ఆర్యుల లేక మౌర్యుల ?
- శాతవాహనుల వర్ణం
- జన్మస్థల వివాదాలు
- శాతవాహన చరిత్రకు గల ఆధారాలు
- శాతవాహనుల రాజకీయ చరిత్ర – ముఖ్య రాజులు
- శాతవాహనుల పరిపాలన
- సామాజిక పరిస్థితులు
- వాస్తు శిల్పకళా
- చిత్ర లేఖనం
- తెలుగు భాష ఆవిర్భావం
శాతవాహన రాజ్యం గురించిన ముఖ్య విషయాలు
- మొదటి రాజధాని – కోటిలింగాల (జగిత్యాల జిల్లా పూర్వం కరీంనగర్ జిల్లా)
- రెండవ రాజధాని – ప్రతిష్ఠానపురం (పైఠాన్)
- మూడవ రాజధాని – ధాన్యకటకం
- మూలపురుషుడు – శాతవాహనుడు
- వంశ స్థాపకుడు – శ్రీముకుడు
- అధికార భాష – ప్రాకృతం
- శాసన భాష – ప్రాకృతం
- రాజా లాంఛనం – సూర్యుడు
- వంశంలో గొప్పవాడు – గౌతమి పుత్ర శాతకర్ణి
- విదేశీ యాత్రికుడు – మొగస్తనీసు
శాతవాహనులు ఆర్యుల లేక మౌర్యుల ?
- BSL హనుమంతరావు ప్రకారం శాతవాహనులు ఆర్యులు
- RS శర్మ ప్రకారం శాతవాహనులు ద్రావిడులు
శాతవాహనుల వర్ణం
- పురాణాలు శాతవాహనుడు శ్రీముకుడు విశాల శుద్రుడు అని వర్ణించాయి.
- ప్రాచీన వాజ్మయంలో ప్రకారం వీరు శూద్రులు
- సోమదేవసూరి రాసిన కథాసరిస్స్థగారం ప్రకారం శాతవాహనులు శతుడు అనే యక్షునికి , బ్రాహ్మణ శ్రీ జన్మించినవారు శాతవాహనులు (యక్ష జాతివారు).
- నాసిక్ శాసనం లో గౌతమి బాలశ్రీ తనను తాను రాజెశ్నిపత్ని, క్షత్రియ పత్ని గా పేర్కొనడం వల్ల శాతవాహనులు క్షత్రియులు అని కొందరి వాదన.
- నాసిక్ శాసనంలో గౌతమీపుత్ర శాతకర్ణి ఏక బ్రాహ్మణుడు అని పేర్కొనడం వల్ల వీరు బ్రాహ్మణులు మరి కొందరి వాదన
- జనప్రభాసూరి యొక్క కల్ప ప్రదీప గ్రంథం ప్రకారం శాతవాహనులు బ్రహ్మణశ్రీ మరియు నాగరాజు యొక్క సంతానం (నాగజాతి)
- ద్వాత్రింశిక పుత్తాళిక గ్రంథం ప్రకారం శాతవాహనుడు అనే బ్రాహ్మణుడికి మరియు నాగశ్రీ కి జన్మించిన వారు శాతవాహనులు.
జన్మస్థల వివాదాలు
కర్ణాటక వాదం
- V.S సూక్తంకార్ ప్రకారం వీరు కర్ణాటక బళ్లారి కి చెందిన వారు. ఎందుకంటే 3 వ పూలమావి మాఖ్యదోని శాసనం , పల్లవ శివస్కంధ యొక్క హిరహడగళ్ళ శాసనాలు ఇక్కడ దొరకడమే.
విదర్భ వాదం
V.V మిరాశీ ప్రక్రారం వీరు మహారాష్ట్ర లోని విదర్భ కి చెందిన వారు
మహారాష్ట్ర వాదం
- శాతవాహనులు మహారాష్ట్రకు చెందిన వారు అని ప్రకటించినది P.T శ్రీనివాస అయ్యంగార్ , కే.గోపాలాచారి , D.P సర్కార్
- వీరి ప్రకారం శాతవాహనుల జన్మస్థలం మరియు రాజధాని ప్రతిష్ఠానపురం
కోస్తా ఆంధ్ర వాదం
- శాతవాహనుల తొలి జన్మస్థలం ఆంధ్ర అని R.G బండాగార్ , V.A స్మిత్ , I.J RAPSON. వీరి సిద్ధాంతం ప్రకారం శాతవాహనుల రాజధాని ధాన్యకటకం.
తెలంగాణ వాదం
- P.V పరబ్రహ్మశాస్త్రి ప్రకారం వీరి రాజధాని కోటిలింగాల మరియు నీరు తెలంగాణాకు చెందిన వారు అని తెలిపారు.
- కంభంపాటి సత్యనారాయణ ప్రకారం వీరి పరిపాలన మొదటగా తెలంగాణలో ప్రారంభం అయిన తర్వాత పశ్చిమ దక్షిణ విస్తరించింది.
- శాతవాహన నాణేలు మరియు శాసనాలు కోటిలింగాలలో దొరకడం వల్ల వారు తెలంగాణకు చెందిన వారు గా డా. ధర్మరాజా రెడ్డి నిరూపించాడు.
- జి. రాంబాబు, మల్లంపల్లి సోమశేఖర శర్మ, B.N శాస్త్రి, శ్రీ రామ శర్మ వంటి వారు శాతవాహనులు తెలంగాణకు చెందిన వారుగా చెప్పారు.
శాతవాహనుల రాజకీయ చరిత్ర – ముఖ్య రాజులు
Rulers of Satavahana Dynasty in Telugu
- శ్రీముఖుడు
- కృష్ణుడు
- మొదటి శాతకర్ణి
- సంధస్తంబి
- రెండవ శాతకర్ణి
- కుంతల శాతకర్ణి
- మొదటి పూలమావి
- గౌరవ కృష్ణుడు
- హాలుడు
- గౌతమి పుత్ర శాతకర్ణి
- వశిష్ఠ పుత్ర పూలమావి
- వశిష్ఠ పుత్ర శివశ్రీ
- యజ్ఞ శ్రీ శాతకర్ణి
- 3 వ పూలమావి (ఇతను చివరివాడు)